У дугом року сви фактори производње су замењиви, тако да у дугом року нема фиксних трошкова. На основу тога може се закључити да су у дугом року сви трошкови варијабилни.

У овом чланку приказаћемо:

  • укупне дугорочне трошкове и
  • просечне дугорочне трошкове.

Укупни дугорочни трошкови

Дугорочна крива укупних трошкова приказује промене укупних трошкова који настају због промене произведене количине производа у периоду довољно дугом да се сви фактори производње могу мењати. Оно што је карактеристично да се не може временски тачно дефинисати колико је то довољно дуг период. За ову функцију карактеристичан је најпре растући принос на обим, затим константни принос на обим и на крају опадајући принос на обим. Када предузеће остварује растући принос на обим, резултат раста свих ула­гања је већи раст обима производње.

Слика 1. Графикон краткорочних и дугорочних трошкова

Како у дугом року нема фиксних трошкова, дугорочни укупни трошкови једнаки су нули (полазе из координатног почетка) када је обим производње једнак нули, за разлику од графика краткорочних укупних трошкова који полази од висине фиксних трошкова (Слика 1).

Просечни дугорочни трошкови

Просечни дугорочни трошкови добијају се дељењем укупних дугорочних трошкова количином производа за сваки обим производње.

Дугорочна крива просечних трошкова има облик развученог латиничног слова “U” (Сика 2). Ефекти економије обима испољавају се у смањењу дугорочних просечних трошкова са повећањем обима производње, док се ефекти дисекономије обима испољавају као раст просечних дугорочних трошкова са повећањем обима производње. Када се дугорочни просечни трошкови не мењају са променом обима производње, предузеће не испољава ефекте економије обима ни ефекте дисекономије обима. Ефекти економије обима постоје све док су дугорочни гранични трошкови мањи од дугорочних просечних трошкова. на обиму на коме се изједначавају дугорочни гранични трошкови и дугорочни просечни трошкови, дугорочни просечни трошкови су најнижи. Када су дугорочни гранични трошкови већи од дугорочних просечних трошкова, дугорочни просечни трошкови се повећавају, односно испољава се ефекат дисекономије обима производње.


Слика 2. Дугорочни просечни трошкови